VARİS NEDİR - Hebugi

VARİS NEDİR?

Varis, bacak toplardamarlarının genişlemesi, uzaması ve kıvrımlı hale gelmesiyle ortaya çıkan bir dolaşım bozukluğudur. Toplardamar kapakçıkları görevini yapamaz ve kirli kan bacaklarda göllenir. Bu durum damarların dışarıdan mavi–yeşil renkli, kabarık şekilde görünmesine neden olur.

VARİSİN OLUŞMA SEBEPLERİ

Varisin temel nedeni toplardamar kapakçıklarının zayıflaması veya hasar görmesidir.

1. Genetik Yatkınlık (En Önemli Sebep)

• Aile geçmişinde varis olan kişilerde risk 3–4 kat artar.
• Damar duvarı ve kapakçık yapısı genetik olarak zayıf olabilir.

2. Uzun Süre Ayakta Durmak

• İş gereği uzun süre ayakta kalanlarda (öğretmen, kuaför, oto tamircisi, cerrah, fabrika işçisi vb.)
• Damar içi basınç artar → kapakçıklar yorulur → varis gelişir.

3. Uzun Süre Oturmak

• Uzun süre masa başında çalışanlar.
• Kan akışı yavaşladığı için damarlarda göllenme olur.

4. Hormonal Değişiklikler

Özellikle kadınlarda:

• Gebelik
• Doğum kontrol hapları
• Menopoz
  Estrojen ve progesteron damar duvarını gevşetir.

5. Gebelik

• Karın içi basıncın artması damarlara baskı yapar.
• Gelişen varislerin bir kısmı doğum sonrası gerilese de tamamen kaybolmayabilir.

6. Fazla Kilo

• Bacak damarlarına yük artar.
• Kapakçık yetmezliği hızlanır.

7. Yaşlanma

• Yaş ilerleyince damar duvarı elastikiyetini kaybeder.
• Kapakçıklar bozulmaya daha yatkın hale gelir.

8. Fiziksel Hareketsizlik

• Kötü yaşam alışkanlıkları ve düşük kas aktivitesi kanın kalbe taşınmasını zorlaştırır.

9. Sigara ve Alkol

• Damar duvarını zayıflatır, dolaşımı bozar.

10. Önceden geçirilmiş damar tıkanıklıkları (Derin ven trombozu)

• Kapakçıkların bozulmasına yol açarak kalıcı varis oluşturabilir.

VARİS BELİRTİLERİ

• Bacaklarda belirgin damar görüntüsü
• Ağrı, yanma, karıncalanma
• Akşam üzeri artan ağırlık hissi
• Gece krampları
• Kaşıntı
• Ayak bileklerinde şişme
• Ciltte kahverengi renk değişimi
• İleri dönemde ciddi yaralar (venöz ülser)

VARİS ÇEŞİTLERİ

1. Telenjiektazi (Kılcal Varis)

İnce kırmızı-mor çizgiler şeklindedir. En hafif formdur.

2. Retiküler Varisler

Küçük ve orta boy mavi damar genişlemeleri.

3. Büyük Safen Varisi (Kalın Varis)

Bacağın ana toplardamarında genişleme.
Ciddi ağrı ve şekil bozukluğu yapar.

---

VARİS TEDAVİ YÖNTEMLERİ (Güncel ve Etkili Yöntemler)

Tedavi, varisin tipine, yaygınlığına ve damarın kapakçık durumuna göre seçilir. Birçok tedavi yöntemi ağrısız ve ayakta uygulanabilir.

---

1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri (Herkes İçin)

• Günde 30–45 dakika yürüyüş
• Uzun süre oturma/ayakta kalmaktan kaçınma
• Bacakları yukarı kaldırarak dinlenme
• Fazla kilodan kurtulma
• Bol su tüketimi
• Sigara ve alkolü bırakma
• Dar kıyafetlerden kaçınma

2. Varis Çorapları

Amaç kan akışını desteklemek.

• Kılcal variste: hafif basınç
• Gelişmiş variste: orta–yüksek basınç
  Gün içinde giyilir, gece çıkarılır.

3. Skleroterapi (Köpük Tedavisi)

En çok kullanılan yöntemdir.

• Damar içine ilaç enjekte edilir.
• Damar kapanır ve zamanla yok olur.
• 10–30 dakika sürer.
• Özellikle kılcal ve orta boy varislerde çok etkilidir.

4. Lazer Tedavisi

İki çeşit lazer tedavisi vardır:

a) Yüzeysel Lazer (Cilt Üstü)

Kılcal varislerde kullanılır.

b) EVLA (Endovenöz Lazer Ablasyon)

Ciddileşmiş ana toplardamar varislerinde:

• Damarın içine lazer fiberi sokulur.
• Damar yüksek ısıyla kapatılır.
• Cerrahi kesiye gerek yoktur.
• %95 başarı oranı vardır.

5. Radyofrekans Ablasyon (RFA)

• Lazer gibi bir catheterle damar ısıtılarak kapatılır.
• Ağrısı daha azdır.
• İyileşme süresi çok hızlıdır.

6. Yapıştırma Tedavisi (VenaSeal – Tıbbi Damar Yapıştırıcısı)

• Kesik veya iğne yok denecek kadar az.
• Lazer gibi ısı kullanılmaz.
• Son dönemde en konforlu yöntemlerden biridir.
• Hasta işlem sonrası hemen yürüyebilir.

7. Cerrahi Varis Ameliyatı

Günümüzde genelde son seçenek.

• Ciddi genişlemiş damarlarda uygulanır.
• Eskisi kadar tercih edilmez çünkü yeni teknolojiler daha hızlı ve konforludur.

8. İlaç Tedavisi

Varisi tamamen yok etmez ancak şikâyetleri azaltır:

• At kestanesi kapsülleri
• Flavonoid içeren venöz dolaşım ilaçları
• Ödem çözücü ilaçlar
  Doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

TEDAVİ EDİLMEZSE NE OLUR?

• Kronik ağrı
• Ayak bileği çevresinde kalıcı renk koyulaşması
• Varis kanaması
• Pıhtı (tromboflebit)
• Açılması zor bacak yaraları (venöz ülser)

Bu yüzden varisi sadece estetik problem olarak görmemek gerekir.

EVDE UYGULANABİLEN YARDIMCI YÖNTEMLER

Bunlar tedavi etmez ama rahatlama sağlar:

• Ilık–soğuk duş uygulaması
• Bacak masajı (aşağıdan yukarı)
• Düzenli bacak germe egzersizleri
• Antioksidan açısından zengin beslenme
• Tuz azaltma (ödemi azaltır)